Trẻ sơ sinh sẽ trải qua quá trình học tập và trưởng thành về tầm nhìn, cách tiếp cận, khám phá và tìm hiểu những điều mới mẻ của thế giới. Đồng thời, giai đoạn này cũng là lúc trẻ đang xây dựng mối liên kết cảm xúc với cha mẹ và những người xung quanh. Hiểu rõ quá trình này là cần thiết để các bậc cha mẹ có thể chăm sóc trẻ một cách khoa học và đúng cách. Hỗ trợ cho sự phát triển của trẻ được diễn ra nhanh chóng hơn, giúp trẻ phát triển toàn diện và giữ được sức khỏe tốt. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ được tìm hiểu thêm về sự phát triển của trẻ sơ sinh trong năm đầu đời, kết hợp với những lời khuyên hữu ích để giúp trẻ phát triển tốt nhất có thể.
Các nghiên cứu cho thấy rằng hầu hết trẻ sơ sinh đều đạt được các mốc phát triển quan trọng trong năm đầu tiên của cuộc đời, đây là giai đoạn bé tò mò khám phá điều mới lạ của thế giới xung quanh. Chúng ta sẽ tìm hiểu chu kỳ phát triển của trẻ sơ sinh theo từng giai đoạn trong năm đầu đời.
Trong khoảng thời gian từ khi sinh ra đến khi đạt 3 tháng tuổi, cơ thể và hệ thống thần kinh của bé bắt đầu tiếp xúc, khám phá và thích nghi với môi trường bên ngoài bụng mẹ. Khi đó, mẹ sẽ thấy những dấu hiệu sự phát triển của trẻ sơ sinh 3 tháng đầu như:
- Biết cười.
- Biết đưa tay lên miệng.
- Bé biết phản ứng lại khi bố mẹ cười với chúng.
- Hệ thần kinh và cơ-xương của trẻ phát triển dần, cho phép chúng có thể nâng đầu và ngực lên cao khi được đặt trong tư thế nằm sấp.
- Trẻ tò mò quan sát và theo dõi những món đồ lạ lẫm.
- Có khả năng cầm nắm đồ vật và thường đưa tay lên miệng.
- Bé bắt đầu theo dõi và nhìn theo đối tượng đang di chuyển.
- Tò mò và sờ chạm, cầm nắm và thử nghiệm những đồ vật trong tầm tay.
Các bé từ 4 đến 6 tháng tuổi sẽ bắt đầu tiếp cận và khám phá thế giới xung quanh một cách tích cực. Bé đã có khả năng linh hoạt sử dụng đôi tay và bắt đầu khám phá giọng nói và khả năng ngôn ngữ của mình. Trong giai đoạn này, bé có những kỹ năng như:
- Tự lật mình qua lại và bò, trườn đến nơi muốn đến.
- Phát ra âm thanh đầu đời, nghe gần giống tiếng nói.
- Cười lớn thành tiếng.
- Đưa tay lấy đồ chơi trong tầm mắt và cầm nắm chặt các đồ vật nhỏ.
- Có thể di chuyển đồ vật từ tay này sang tay kia.
- Có thể ngồi nếu được sự hỗ trợ từ người khác.
Từ 7 đến 9 tháng tuổi, trẻ đã có khả năng khám phá thế giới xung quanh một cách dễ dàng hơn. Bé có thể bò và trườn đến những địa điểm đã được đặt trước, cầm nắm đồ vật để xem xét chi tiết hơn. Tuy nhiên, bé vẫn cần một vài tháng để học cách di chuyển một cách ổn định hơn. Bố mẹ cần dành thời gian để ở bên cạnh bé, giúp bé học tên của các đồ vật và đảm bảo bé không tiếp xúc với các đồ vật có thể gây nguy hiểm.
- Trẻ có thể ngồi mà không cần trợ giúp của bố mẹ hay người thân.
- Bò bằng hai tay và đầu gối hoặc tập đi mà không cần bò trước đó, đây là bước chuẩn bị cho việc đi đứng của bé trong tương lai.
- Phản ứng với những từ quen thuộc và có thể đáp lại như bé sẽ dừng lại khi nghe gọi tên của mình.
- Biết bắt chước một vài hành động của người lớn, biết vỗ tay.
- Thích chơi tìm đồ vật và đùa giỡn cùng ba mẹ.
- Bắt đầu tập bám vào các đồ vật cố định trong nhà để đứng lên.
- Phát ra những từ ngữ đơn giản như ba, mẹ,....
Để giúp trẻ phát triển trí não tốt hơn, cha mẹ cần áp dụng các phương pháp kích thích trí não, ví dụ như chơi cùng trẻ, đọc sách cho trẻ, cho trẻ chạm vào và khám phá các đồ vật xung quanh. Đồng thời, cha mẹ cũng cần đặc biệt chú ý đến việc bảo vệ an toàn cho trẻ bằng cách giám sát chặt chẽ, tránh để trẻ tiếp xúc với những đồ vật có thể gây nguy hiểm, và đảm bảo môi trường sống an toàn cho trẻ.
Trẻ ở giai đoạn cuối năm đầu tiên có những phát triển đáng kể như:
- Thao tác cầm nắm thành thạo, có thể cầm các đồ nhỏ bằng ngón trỏ và ngón cái, sử dụng kỹ năng cầm nắm để cầm các đồ vật có hình dạng phức tạp và bắt đầu tập cầm muỗng.
- Nói được những từ đơn giản một cách rõ ràng, phát triển ngôn ngữ bằng cách nói được nhiều từ hơn và có thể nói liên tục 3 từ.
- Thể hiện sự quan tâm đến các đồ vật có tính thu hút.
- Kéo áo hoặc gọi bố mẹ để thu hút sự chú ý của họ.
- Bắt chước các hành động và cử chỉ của bố mẹ và hiểu ý nghĩa của một số đồ vật, ví dụ như đặt điện thoại lên tai để nói chuyện, sử dụng lược để chải tóc.
Trong giai đoạn từ 10 đến 12 tháng tuổi, bé cần sự hỗ trợ và đồng hành của bố mẹ trong các bước phát triển đầu tiên. Bố mẹ cần đảm bảo an toàn cho bé trước những nguy hiểm có thể xảy ra và kích thích phát triển não bộ của bé. Đồng thời, phối hợp với các phương pháp giáo dục hiện đại phù hợp với độ tuổi của bé để thúc đẩy bé hoàn thiện các kỹ năng.
Trẻ sơ sinh là giai đoạn quan trọng đối với sự phát triển của con người, đặc biệt là trong năm đầu tiên. Để giúp bé phát triển tốt nhất có thể, có nhiều cách mà bố mẹ và gia đình có thể áp dụng. Những cách này không chỉ giúp phát triển về thể chất, mà còn giúp trẻ phát triển tâm lý và xã hội. Dưới đây là một số cách có thể áp dụng để thúc đẩy sự phát triển của trẻ sơ sinh:
- Dành nhiều thời gian để ở bên cạnh, chơi và trò chuyện với trẻ: Trẻ sơ sinh cảm thấy an toàn và thoải mái hơn khi được bố mẹ ở gần và nghe giọng nói của họ. Việc tương tác và phản hồi khi bé phát ra âm thanh sẽ giúp bé phát triển khả năng ngôn ngữ nhanh chóng.
- Đọc và kể truyện cho bé nghe: Không chỉ tăng sự gắn kết giữa bố mẹ và con mà còn giúp bé làm quen với ngôn ngữ và tiếng nói.
- Chơi cùng bé, hát và phát nhạc cho bé nghe: Các nghiên cứu đã chứng minh rằng âm nhạc có thể giúp trẻ phát triển não bộ, cải thiện khả năng ghi nhớ và sáng tạo một cách hiệu quả.
- Thực hiện dinh dưỡng khoa học, hợp lý cho trẻ: Bố mẹ cần tập trung vào cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể trẻ sơ sinh thay vì tập trung quá nhiều vào cân nặng của bé, bao gồm cả vi khoáng chất như sắt, kẽm, lysine, vitamin A, D,... để giúp bé tăng cường hệ miễn dịch và phát triển tốt. Đồng thời, cung cấp đủ dinh dưỡng sẽ giúp bé tiêu hóa tốt hơn, hấp thu tốt hơn, tăng cường khẩu vị và ăn uống tốt hơn.
- Thường xuyên khen ngợi, thể hiện tình yêu thương và quan tâm đối với bé: Đây là thời điểm quan trọng để xây dựng sự tin tưởng và tình cảm giữa mẹ và bé.
- Tham gia chơi cùng bé và dạy bé: Cho bé biết những thứ không nên chạm vào khi bé có thể bò quanh nhà. Đồng thời bố mẹ cần tập trung vào việc giáo dục bé về các thói quen an toàn để giảm thiểu nguy cơ chấn thương và tai nạn. Bố mẹ có thể cùng bé tham gia các hoạt động thú vị như đọc truyện, xem phim hoặc chơi game để giúp bé học hỏi và phát triển kỹ năng tư duy.
- Bố mẹ cần chăm sóc cho sức khỏe của mình: Điều này bao gồm việc thực hiện các hoạt động thể chất định kỳ, ăn uống và nghỉ ngơi đủ giấc để giảm thiểu stress và tăng cường sức khỏe tinh thần. Bố mẹ có thể tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc chuyên gia để giúp họ giảm bớt áp lực và tăng cường sức khỏe tinh thần để chăm sóc con yêu tốt hơn.
Chăm sóc trẻ sơ sinh trong năm đầu tiên là một nhiệm vụ quan trọng và đòi hỏi sự quan tâm và tình yêu thương của ba mẹ. Đây là khoảng thời gian quan trọng đối với sự phát triển theo tháng của trẻ sơ sinh qua các giai đoạn, từ cả thể chất và tinh thần. Tuy nhiên, việc chăm sóc trẻ sơ sinh cũng đòi hỏi sự kiên nhẫn, tinh tế và hiểu biết về những điều cần thiết để giúp trẻ phát triển tốt nhất có thể. Dưới đây là một số lưu ý cho ba mẹ khi chăm sóc trẻ trong năm đầu:
- Bố mẹ cần sử dụng xà phòng và nước sạch để rửa tay trước khi tiếp xúc với trẻ, và thường xuyên vệ sinh đồ dùng của trẻ để đảm bảo an toàn vệ sinh.
- Không nên có những hành động mạnh tay với cơ thể trẻ như lay, lắc trẻ vì hệ thống xương của trẻ còn yếu, dễ bị gãy nếu bị tác động mạnh. Ngoài ra, có thể gây tổn thương đến não bộ nếu va chạm đầu.
- Cho trẻ ngủ ở nhiệt độ thích hợp, không quá nong cũng ko quá lạnh. Nếu trẻ bị sốt cần phải đưa đến cơ sở khám chữa bệnh ngay vì có thể gây nên khó thở nguy hiểm.
- Bố mẹ nên thường xuyên thay tã cho trẻ và lau khô da của trẻ để giữ cho da của trẻ khô ráo, tránh bị kích ứng.
- Cần phải đội nón hoặc che chắn cẩn thận khi đưa bé ra ngoài.
- Vệ sinh sạch sẽ các món đồ chơi cho bé, đặc biệt không cho bé chơi món đồ quá nhỏ vì bé có thể cho chúng vào miệng như thức ăn.
- Giai đoạn tập ăn cho bé nên bắt đầu bằng các thức ăn nghiền nhuyễn, tránh làm bé bị nghẹn.
- Không để bé tiếp xúc với các chất độc hại, môi trường có khói thuốc lá,....
- Không để bé đến gần nguồn điện, hay nước, các vật dụng có nhiệt độ cao.
- Tiêm phòng đầy đủ các mũi cho bé theo đúng lịch trình khuyến nghị của bác sĩ.
- Đưa bé đến cơ sở Y tế gần nhất nếu có bất kỳ triệu chứng khác thường nào.
Mỗi trẻ sơ sinh phát triển ở mức độ và tốc độ khác nhau trong từng giai đoạn. Điều này là điều bình thường và tự nhiên, tuy nhiên, có những trường hợp mà sự phát triển chậm hơn so với trẻ cùng tuổi có thể là dấu hiệu bất thường và cần được hỗ trợ y tế kịp thời. Do đó, bố mẹ cần chú ý và quan sát sự phát triển của con, đồng thời đưa bé đến gặp bác sĩ khi phát hiện hoặc nghi ngờ có các dấu hiệu bất thường.
Trên đây là nội dung Baby House đã chia sẻ về sự phát triển của trẻ sơ sinh từ 0 đến 12 tháng tuổi. Đây là một quá trình phức tạp và đầy thú vị, trẻ sơ sinh trải qua sự thay đổi nhanh chóng về cơ thể, trí tuệ và tâm lý. Việc cung cấp sự chăm sóc và nuôi dưỡng đúng cách trong giai đoạn này rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển toàn diện của bé. Bằng cách quan tâm thích hợp, cha mẹ có thể giúp trẻ sơ sinh phát triển vượt trội về cả thể chất lẫn tinh thần trong tương lai.
Tham khảo thêm: